Regiony winiarskie w Czeskiej Republice dzielą się na region winiarski Czech i region winiarski Morawy, które całkowicie obejmują obszar 17 678 hektarów winorośli. Liczba winiarzy przewyższa 18 000 zarejestrowanych producentów od tych najmniejszych pasjonatów przez rodzinne winiarstwa aż po wielkich producentów. Z całkowitej powierzchni zajmują biale gatunki wina – 69 procent winnic. Większość wina tworzona jest się w Morawach (nawet 96 procent produkcji), w południowym cyplu Republiki Czeskiej pomiędzy Brnem i granicą z Austrią, od wschodnich obrzeży Wyżyny Czesko-Morawskiej na zachód od Brna po granice ze Slowacją.
Ze względu na warunki klimatyczne i geograficzne na Morawach przebiega dojrzewanie winogron wolniej.
Z tego powodu koncentruje się w nich większa ilość i rozmaitość substancji aromatycznych.
Region winiarski Morawy dzieli się na cztery podregiony winiarskie:
Podregion Znojemski
Podregion Mikulovski
Podregion Velkopavlovicki
Podregion Slovacki
Podregion Znojemski
91 gmin, 1 140 producentów, 3 156 ha winnic. Historiczne miasto Znojmo, ktore dało imie calemu podregionu winiarskiemu, było zawsze znaczącym ośrodkiem winiarstwa, co dokumentuje sieć długich piwnic win wprost pod jego powierzchnią. Przepiękna silueta miasta s winnicami, wierzami kościołów – najstarsza jest Rotunda świątej Katerzyny z XI.wieku – i zamku znojemskiego nad rzeką Dyją przyciągają pasjonatów nie tylko historii i dobrego wina ale dzięki pobliskiemu parkowi narodowemu Poddyji też miłośników natury i relaxowych spacerów pieszych lub przejażdżek na rowerach. Obok chramu św. Mikołaja znajduje się jedna z najsugestywniejszych winnic morawskich ze stoiskiem degustacyjnym – Rajska winnica z panoramicznym widokiem na rzekę Dyje i pobliske kraje Austrii. Ten podregion oferuje szerokie możliwości spędzania wolnego czasu i ze wszystkich podregionów ogniskuje najwięcej winiarskiej turystyki. Szlaki winne dla rowerzystów i turystyczne szlaki dla pieszych, specjalne minibusy do okolicznych winnic, w których są przygotowane stoiska do degustacji win bezpośrednio na winnicach.
Terroir i geografja
Podregion Znojemski charakteryzują zachodnie wiatry, deszczowy cień Wyżyny Czesko-Morawskiej oraz od czasu do czasu napływ chłodniejszego powietrza. Powoduje to spowolnienie wegetacji na korzyść uwypuklenia substancji aromatycznych w czasie dojrzewania gron. W okolicach miasta Znojmo rozkładają się pierwszorzędne parcele winne o podłożu żwirzastym, pokrytym warstwami lessów z wkładkami iłów. Winnice te znajdują się w paśmie od Krowiej Góry (Kraví hora) w kierunku Hnanic. Od Znojma w kierunku południowym ciągnie się wzdłuż granic z Austrią wiele znakomitych parcel winnych, przez Šatov, Chvalovice, Vrbovec, Hnízdo, Slup, Jaroslavice aż do Hrušovan nad Jevišovkou, większością z glebami lessowymi z dodatkiem żwirów. Na wschód, wzdłuż rzeki Dyje, znajdują się zbocza z winnicami w okolicy gmin Tasovice i Hodonice. V centrum subregionu znajduje się kilka znakomitych skupisk winnic nad Unanovką i Jevišovką ze znanymi gminami winiarskimi Těšetice, Lechovice, Borotice. Podregion znany jest głównie z białych, aromatycznych win. Białe szczepy rosną tu na areale 2 175 ha. Są to głównie odmiany Veltlínské zelené, Müller Thurgau, Ryzlink rýnský, Sauvignon, Rulandské bílé i Ryzlink vlašský. Z mocno aromatycznych szczepów uprawiane są głównie Tramín, Muškát moravský i Pálava. Odmiany czerwone rosną na powierzchni 960 ha, jest to głównie Svatovavřinecké, Frankovka, Rulandské modré.
TOP 5
Winica Šobes, leziąnca w meandru rzeki Dyje, należy swoją kwalitą do jednej z najlepszych winic europeiskich i ich właściciel-winiarstwo Znovin Znojmo-finansuje archeologiczne badania ze zamiarem wpisać winicę na listę Unesco.
Muzeum winniarske w klastorze Louka
Genofond win rep.czeskiej w poblizu gminy Vrbovec który pilnuje 290 odmian lokalnych
NP Poddyjí-park narodowy
Festiwal win VOC oraz Znojemské winobranie
Mikulovski podregion
Charakterystyczną i z dala widoczną dominantą krajobrazową subregionu mikulovskiego jest wapienny masyw Pavlovskich Wierchów z ruinami byłych zamków srednowiecznych. Od dawna ten obszar kraju s siluetą grzebienia górskiego rosnącego z niziny panonskiej, przypominającego grzbet jakiegos dawnowiecznego wymarlego zwierzeta, przyciągal publicznośc ludzi. Jest to miejsce znalezienia Věstonická Venuše- najstarszego posągu keramicznego na świecie-najslynniejszego artefaktu kultury lowców mamutów, która zkosrzystała z bogatstwa tego kraju już przed cca 25 000 lat. Kiedy patrzymi na wapienny masiv Pálavy, to muśimy tez przypomiec siebie legionarzow rzimskich wartujących limes romanes, ktorzi widąc slunne wzbocze tych gór, daleko od swojego kraju, natychmiast zalozyli tu pierwsze winnice ponad Dunajem. To znaczy ze Jesteśmy na samym pociątku hodowania wina na Morawach.
Geografia i Terroir
30 gmin, 2 499 producentów, 4 454 ha winnic. (nie moje)
Geografia regionu mikulowskiego obejmuje Wyżynę Mikulovską o wapiennych glebach w okolicach Pálavy, Dunajovickie Wierchy i Wyżynę Valticką z wielkimi osadami lessu i piaszczystą równiną Bořígo lesa. Klimat jest tutaj bardzo ciepły i suchy.
Białe odmiany zajmują zdecydowaną większość upraw (3 225 ha), a wyraźnie niezwykle oryginalny Ryzlink vlašský o charakterystycznej mineralności i świetnej jakości. Za nim tradycyjnie następuje Veltlínské zelené. Wina z obu szczepów od zawsze używano tutaj jako podstawowego surowca do wyrobu win musujących. Bardzo dobrą kwalitą odznaczają się również odmiany burgundzkie – rulandské bílé i chardonnay. Z czerwonych odmian najliczniej reprezentowane są Svatovavřinecké, Frankovka i Zweigeltrebe. Na glebach gliniastych powstaje wspaniałe veltlínské zelené oraz inne charakterystyczne dla regionu odmiany, jak müller thurgau, w okolicach Valtic wyjątkowe neuburské i sylvánské zelené. Na północ od Pálavy w okolicach gmin winiarskich Strachotín, Pouzdřany i Popice udaje się ryzlink rýnský, tramín i pálava. Ta ostatnia odmiana jest tu prawdziwie w domu, albowiem podobnie jak kolejna odmiana aurelius powstała w stacji uszlachetniającej w Pernej.
TOP 5
Mikulov – Naturalnym centrem tego podregionu winniarskiego jest miasto Mikulow przy samych granicach panstwa, do Wiednia to już tylko 70km.
Zespół Lednice – Valtice, zabytek z listy dziedzictwa kulturowego UNESCO- areal dwóch zamków spojonych unykatnym systemem ogródów, parków, jezior i rzek które tworzą największy obszar krajobrazu przerobionego przez clowieka na świecie. W Valticach, stolicy wina, ma siedzibę kilka instytucji winiarskich – Narodowe Centrum Winiarstwa z Salonem Win Republiki Czeskiej (ekspozycje degustacyjna narodowego konkursu win-100 najlepszych win ubieglego roku), Akademia Winiarska Valtice, Średnia Winiarska Szkoła Zawodowa Valtice.
Pálava-park krajobrazowy – ostatni cypel stepów Panonii, wapiennych Alp, osadzona na skraj lasówłęgowych dolnego biegu rzeki Dyje. Wiosna-kwiaty.
Archeopark Pavlov – expozicja upominająca dawnych lowców mamutów z której kultury powstal też najslynniejszy i najstarszy posąg na świecie-Vestonicka Wenusza.
Aqualand Moravia (Pasohlávky) – nowoczesne centrum hulanek wodnych kdzie można spędzicz caly dżień w bazenach s termalną wodą, na toboganach lub zkorzystać z usług wellnessa.
Wielkopavlovicky podregion
Wielkopavlovicky podregion znajduje się poludniowo od Brna, od stolicy Moraw, miasta s bogatą historią i nowoczesnym dynamizmem. Ten podregion winiarski jest centrem produkcji odmian win czerwonych. W okolicach miasta Hustopeče, na wzboczach krajiny falistej, na glebach magnezowych, dojrzewają czerwone odmiany Frankovka a Svatovavřinecké, które odpowiadają najlepiej lokalnemu terroir. Velké Pavlovice daly światu odmianu wina czarwonego- André. Ilość modrych gron zpowodowała oznaczenie jednej cięsci tego regionu- Modré góry (VOC Modré Hory) – które znajdują sie w okolicach gmin Bořetice, Kobylí, Velké Pavlovice a Vrbice. Tu można natrefić na typowe ulice s piwnicami winnymi-tzn.sklepní uliczky. Bardzo popularne obok turystów lubiących wino i historie są Templarskie piwnice w Čejkovicach.
Geografia i terroir
Obszar 4741ha75 gmin, 7 209 producentów, 4 772 ha winnic
Velkopavlovicki subregion winiarski, któri leży na Wyżynie Hustopečsko-Kyjovskiej utworzonej z wapiennych osadów i lessu, jest sercem produkcji win czerwonych na Morawach. Rzeźba terenu podregionu jest pagórkowata, miejscami wyróżniają się wyższe grzbiety, jak np. Přítlucká kupa. Winnice z czerwonymi odmianami zajmują tutaj powierzchnię 2 006 ha, najwięcej ze wszystkich podregionów morawskich. Są to głównie szczepy Svatovavřinecké, Frankovka i oprócz Modrégo Portugalu,Zweigeltrebe i Rulandskégo modrégo także André. W centralnej części tego regionu znajdujemy gleby tworzone wapiennymi iłami, marglami, piaskowcami i zlepieńcami. Pierwszy rząd stoków z winnicami ciągnie się wzdłuż osi autostrady Brno-Bratislava na odcinku Velké Němčice – Velké Bílovice i jest cieplejszy niż stoki położone wyżej wewnątrz wyżyny. W prawo od tej osi ważnymi gminami winiarskimi są Židlochovice z przeważającymi glebami lessowymi, winnice rozkładają się tu na bogato pofałdowanym terenie. Tu znajdziemy najlepsze siedliska dla uprawy odmian burgundzkich. W lewo rozciągają się zbocza z parcelami winiarskimi w okolicy gminy winiarskiej Velké Němčice a winnice ciągną się aż po okolice największej gminy winiarskiej – Velké Bílovice i dalej w kierunku na MoravskýŽižkov. Jest tu cały szereg pierwszorzędnych parcel winiarskich o najwyższej bonitacji gleb, wznoszących się nad równinnym terenem jako pierwsze wzniesiena pasma górskiego Chrzibów. Zbocza pokryte winnicami mają dogodną orientację w kierunku południowym i południowo-zachodnim, owiewane są ciepłymi wiatrami o charakterze fenu, które wspomagają dojrzewanie winogron. Z białych odmian uprawia się głównie Veltlínské zelené, Müller Thurgau, Ryzlink vlašský, a w starszych winnicach tradycyjny szczep Kloboucka – Neuburské. W północnej części w okolicy Hrušovan i Žabčic winorośl uprawiana jest na glebach piasczystych, gdzie dobrze powodzi sięodmianom veltlínské zelené, rulandské šedé, a zwłaszcza odmianom aromatycznym, jak tramín červený, pálava, muškát moravský i müller thurgau.
Top 5
Brno – vila Tugendhat wpysana na listę UNESCO.
– Starówka-Stary Ratusz, Rynek Kapustowy, katedra Petrov i w.w.
– Spilberg – zamek średniowieczny, karcer narodów, kdzie także durzo Polaków odsiedzialo wyrok pozbawienia wolności jako karę za boj za niepodleglosc Rzecpospolitej od wlady Austrii.
Slavkov – bitwa 3 cesarzów (Alexander I., František I., Napoleon)-1805 s kurhanem ofiaram wojnam napoleonskim v gminie Práce.
Modré Góry – typowy klimat spokojnych winniarskich gmin z winnymi uliczkami, kolorowanymi piwnicami i szlakami winnymi na wzboczach falistej krajiny w okolicach Bořetic, Kobylí, Velkých Pavlovic a Vrbice.
Slovacki podregion
Slovacki podregion winniarski to świat sam dla siebie. Oplywa takim bogactwem zwyczajów oryginalnej kultury morawsko-slowiackiej że mógłby spokojnie domagać się własnego państwa niezależnego od Czech. Ludzie tu są wspanialych serc otwartych i wolnych, lokalny folklor przedstawia bogactwo niezmiernej wartości – Jazda królów i Verbuňk (taniec rekrutów) trafiłi nawet na listę UNESCO.
Rzeźba terenu podregionu Slowiackiego jest bardzo rozliczna – od nizin rzeki Morawy i Dyje przez zbocza na granicach ze Slowacja. Tak jak terroir jest rozliczny tak i wina dojrzewające tu obfitują w bogactwo smaków. Odmiany takie jak Müller Thurgau, ryzlink rýnský, Rulandské bílé, Veltlínské zelené, Frankovka, Muškát moravský chocas Cabernet Moravia uszlachetniany powstawją akurat tu. Region ten szczyci się wieloma pięknymi winnicami i piwniczkami winnymi.
TOP 5
Skansen ve Strážnici i slovacki folklorny festival.
Velehrad – centrum wiary Moraw i najważniejsze miejsce pielgrzymkowe w Republice Czeskiej. Klaszter Cystersów założony w 1205 roku 1.biskupiem morawskim – Vladislawem Jindřichem. Każdego roku 5 lipca, w dniu święta Cyryla i Metodego, odbywa się tu wielka pielgrzymka
W 1100 rocznicę śmierci świętego Metodego, Bazilika minor odzyskala od papieża złotą różę. a całe zgromadzenie przerodziło się w jedną z największych demonstracji antykomunistycznych. W roku 1990, po upadku żelaznej kurtyny, Velehrad odwiedził papież Jan Paweł II.
Petrov – gmina winniarska gdzie znajduje się znana lokalizacja zabytkowych piwnic win nazywana Plže.
Geografia i terroir
115 gmin, 8 408 producentów, 4 335 ha winnic
W podregionie dwie trzecie zajmują uprawy pod białe wina, a jedną trzecią – pod wina czerwone. Najpowszechniejszy jest Müller Thurgau i Ryzlink rýnský, dalej Veltlínské zelené i Rulandské bílé, Chardonnay i Ryzlink vlašský. Szczepy aromatyczne reprezentowane są przeze Sauvignon i Muškát moravský. Wśród szczepów czerwonych przodują Frankovka, Svatovavřinecké, Zweigeltrebe, Modrý Portugal, Rulandské modré, André i Cabernet Moravia.
Slovacki subregion winiarski rozciąga się w południowo-wschodniej części Moraw i odznacza się wielkim zróżnicowaniem warunków naturalnych. Rzeka Morawa dzieli go na dwie części. Na prawym brzegu Morawy znajdują się na północy winorodne zbocza Chřibów ze Ždánickim lesem w tle. Z przodu natomiast miasto Bzenec znane z odmiany Ryzlink rýnský (miejscowa nazwa: Lipka). Kraina na lewym brzegu należy do prowincji karpackiej- tworzy przedgórze Białych Karpat. W odróżnieniu od pozostałej części morawskich subregionów winiarski, tu przeważają winnice rosnące na ciężkich glebach, powstałych z pierwotnych iłowców. Charakterystyczną cechą tych gleb jest ich wodochłonność, dzięki czemu winorośl czerpie nawet w latach suchych wodę i substancje odżywcze. To daje winom wyższy poziom ekstraktu, w smaku wina sąpełne. W tych warunkach najlepiej udają się wszystkie odmiany burgundzkie oraz sylvánské zelené. W gminie winiarskiej Blatnice pod Svatým Antonínkem powstało oryginalne połączenie win z odmian ryzlink rýnský, rulandské bílé i sylvánské zelené jako wino markowe Blatnický roháč. Rozległe winnice rozciągają się również w sąsiedztwie Blatnicy w kierunku na Lipov. Ośrodkiem administracyjnym tego regionu było od zawsze miasto Strážnice, któremu już w roku 1417 udzielił Petr z Krawarz prawo uprawy i produkcji wina. Również Strážnica posiada świetne parcele winne, zwłaszcza w okolicy gminy winiarskiej Petrov, gdzie znajduje się znana lokalizacja zabytkowych piwnic win nazywana Plže.
Południowe stoki Białych Karpat otwarte są na ciepłe wiatry południowo-zachodnie, a na głębokich, trzymających wodę glebach rodzą się tutaj pełne wina ze Strážnicy i Blatnicy, gdzie powstało tradycyjne wino Blatnický roháč z mieszanki win Ryzlink rýnský, Rulandskébílé i Sylvánské zelené. Klimat ma tutaj charakter bardziej kontynentalny.
Najbardziej na południe wysuniętą częścią podregionu jest Podluží. Tu większość gmin winiarskich leży wzdłużrzeki Morawy, którędy wieją ochładzające wiatry północno-wschodnie. Dogodne siedliska dla winnic znajdują się na zboczach załamania terenowego nad rzeczką Kyjovka lub na wyżej położonych siedliskach z lekkimi glebami. Niska wysokość nad poziomem morza oraz lekkie gleby tonizują intensywność temperatur letnich, dzięki czemu uzyskiwane są wina o wyraźnym odmianowym charakterze. Dobre wyniki daje tu zwłaszcza odmiana ryzlink rýnský, rulandské bílé i rulandskéšedé, z odmian ciemnych do produkcji win czerwonych zwłaszcza frankovka, zweigeltrebe, zaśw okolicy Moravské Nové Vsi nowo uzyskana odmiana cabernet moravia.
W kierunku północnym od Podluží jest teren urozmaicony, pofałdowany, z winnicami wyżej położonymi na wzgórzach. Tu powstają wprawdzie wina pełne, ale zarazem posiadające świeży, rześki charakter. Tu znajdują się dwa wyraźne ośrodki winiarskie – Mutěnice z winiarskim ośrodkiem badawczym oraz Polešovice, gdzie uzyskano naszą najbardziej rozpowszechnioną odmianę morawską– muškát moravský. Północne obrzeża Slovácka to na zachodzie siedliska na zboczach Lasu Ždanickiego z gminami winiarskimi Ždánice, Archlebov i Žarošice. Winnice rozsiane rzadko na zboczach stają się częstsze w okolicy miasta Kyjov i gmin Moštěnice, Vážany a zwłaszcza Polešovice. Najbardziej na północ wysuniętą wyspą winiarską jest rejon miasta UherskéHradiště z bardzo dobrymi siedliskami w okolicy gmin Boršice koło Buchlovic. Tu powstają wspaniałe wina z odmiany ryzlink rýnský, rulandské bílé, muškát moravský i müller thurgau. Ważnym ośrodkiem winiarskim jest miasto Bzenec. Tu powstała jedna z pierwszych spółdzielni winiarskich, która wsławiła się winem Bzenecká lipka, które jest cuvée z win odmiany ryzlink rýnský.